ΕΑΝ μια οικογένεια συναντιέται σε ένα δωμάτιο, τα μέλη μιλούν στον εαυτό τους, ανταλλάσσουν ευγενικούς χαιρετισμούς, κάνουν ομιλίες με λουλούδια και βγαίνουν γελώντας για ομαδικές φωτογραφίες, είναι πιθανό να μην ήταν ειλικρινείς με τον εαυτό τους. Αυτή ήταν η εντύπωσή μου μετά την 37η Σύνοδο Κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης, AU, από τις 17 έως τις 18 Φεβρουαρίου 2024 στην Αντίς Αμπέμπα.
Αφού παρευρέθηκα σε μερικές Συνόδους Κορυφής της ΑΕ, έμαθα να κοιτάζω πέρα από το θέμα, στις συστάσεις και τα σχέδια ψηφισμάτων της Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων της ΑΕ, ΛΔΚ. Αυτό το σώμα πρεσβευτών ή εκπροσώπων των κρατών μελών καθορίζει την ημερήσια διάταξη και συντάσσει τα ψηφίσματα τα οποία, με λίγες τροπολογίες, περνούν στη Σύνοδο Κορυφής από το Εκτελεστικό Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΑΕ.
Όπως μπορούμε να φανταστούμε, οι αρχηγοί των κρατών μας είναι αρκετά απασχολημένοι. Έτσι, οι διήμερες σύνοδοι κορυφής τους είναι στην πραγματικότητα για μια μέρα με μεγάλα κομμάτια εκείνης της ημέρας να καλύπτονται από μηνύματα καλής θέλησης από ξένους αξιωματούχους και φορείς όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Όταν προσθέτουμε τις ομιλίες των πολιτικών μας αρχηγών, ουσιαστικά δεν υπάρχει χρόνος για συζητήσεις και συζητήσεις στις συνόδους κορυφής.
Η Σύνοδος Κορυφής αυτής της εβδομάδας δεν ήταν διαφορετική, εκτός από το ότι ήταν χειρότερη από ορισμένες πτυχές. Η συμμετοχή 35 χωρών ήταν αρκετά φτωχή γιατί σημαίνει ότι 20 αφρικανικές χώρες δεν συμμετείχαν στη Σύνοδο Κορυφής.
Δεύτερον, συνέβη το ασυνήθιστο: υποτιθέμενη παραβίαση της ασυλίας και των δικαιωμάτων ενός Προέδρου. Ο πρόεδρος της Σομαλίας, Hassan Sheikh Mohamud, ισχυρίστηκε ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας του οικοδεσπότη, της Αιθιοπίας, προσπάθησαν να τον εμποδίσουν να φύγει από το ξενοδοχείο του για να παραστεί στη συνάντηση. Είπε ότι έπρεπε να συμμετάσχει στη συνοδεία του προέδρου του Τζιμπουτί, Ismail Omar Guelleh, για να μπορέσει να φύγει. Ο πρόεδρος της Σομαλίας πρόσθεσε ότι κατά την άφιξή του στο αρχηγείο της AU, ένοπλοι Αιθίοπες φρουροί προσπάθησαν να τον εμποδίσουν να εισέλθει στο κτίριο. Υποστήριξε ότι: «Ένας στρατιώτης με όπλο στάθηκε μπροστά μας και μας αρνήθηκε την πρόσβαση σε αυτή την εγκατάσταση». Κατηγόρησε επίσης τον οικοδεσπότη ότι «.. προσάρτησε τμήμα της Σομαλίας στην Αιθιοπία και άλλαξε τα σύνορα της Σομαλίας».
Η Σύνοδος φάνηκε κωφή σε αυτές τις καταγγελίες και στη δήλωση του Αιθιοπού πρωθυπουργού, Abiy Ahmed Abiy, τον Οκτώβριο του 2023, ότι το περίκλειστο κράτος της χώρας του είναι μια απαράδεκτη «γεωγραφική φυλακή» που πρέπει να αλλάξει για να επικρατήσει η ειρήνη.
Το θέμα της Συνόδου Κορυφής της AU 2024, «Εκπαιδεύστε έναν Αφρικανό κατάλληλο για τον 21ο αιώνα: Οικοδόμηση ανθεκτικών εκπαιδευτικών συστημάτων για αυξημένη πρόσβαση σε συμπεριληπτική, δια βίου, ποιοτική και σχετική μάθηση στην Αφρική», είναι αρκετά καλό. Ωστόσο, βρίσκω λίγο προβληματική την υιοθέτηση από τη Σύνοδο Κορυφής του δεύτερου 10ετούς σχεδίου εφαρμογής (2024-2033) της Ατζέντας 2063, που βαφτίστηκε «Δεκαετία Επιτάχυνσης», γιατί δεν έχουμε την έκθεση του Πρώτου 10ετούς σχεδίου. Ακολουθεί τον δρόμο της απατηλής ατζέντας της AU «Σιωπώντας τα όπλα μέχρι το 2020».
Ωστόσο, αυτές και άλλες συνομιλίες για την ένταξη της ΑΕ στην G20, δεν αντιμετωπίζουν τις άμεσες και θεμελιώδεις προκλήσεις της ηπείρου που περιλαμβάνουν την ανασφάλεια, την πείνα και την οικονομική ολοκλήρωση. Προκειμένου η Αφρική να βρίσκεται σταθερά στον δρόμο προς την οικονομική ολοκλήρωση, μια αποτελεσματική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, υλοποιήσιμη ατζέντα 2063, ειρήνη και ανάπτυξη, πρέπει να ξαναχτίσει τα περιφερειακά διαλυμένα μπλοκ της και να διασφαλίσει τη διεθνική και περιφερειακή ειρήνη.
Η Ένωση του Αραβικού Μαγκρέμπ, AMU, στη Βόρεια Αφρική, που αποτελείται από την Αλγερία, τη Λιβύη, τη Μαυριτανία, το Μαρόκο και την Τυνησία, είναι σαν ένα θύμα κουασιοκόρ με υποστήριξη ζωής. Οι ηγέτες του συναντήθηκαν τελευταία φορά στις 3 Ιουλίου 2008, δηλαδή πριν από 16 χρόνια. Ενώ η Τυνησία προσπαθεί να ανακάμψει, η Λιβύη είναι ένα αποτυχημένο κράτος και η Αλγερία κρατά μια θέση αρχών ενάντια στην κατοχή της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο από τη μοναρχία στο Ραμπάτ. Στην προσπάθειά του να διαφύγει από το περιφερειακό μπλοκ, το Μαρόκο ζήτησε άσυλο στην Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής, ECOWAS, αλλά αρνήθηκε. Είχε επίσης επιδιώξει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά ήταν σαν παράνομος μετανάστης, του απαγορεύτηκε η είσοδος. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο νέος Πρόεδρος της ΑΕ, Mohamed Ould Ghazouani, είναι ο Πρόεδρος της Μαυριτανίας, μιας χώρας που αποσχίστηκε από την ECOWAS το 2000 ενώ παρέμενε σε κωματώδη AMU.
Η Κοινότητα της Ανατολικής Αφρικής, EAC, που περιλαμβάνει τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη ΛΔΚ, τις δημοκρατίες του Μπουρούντι, της Κένυας, της Ρουάντα, του Νοτίου Σουδάν, της Ουγκάντα και της Τανζανίας, είναι μία από τις παλαιότερες και πιο βιώσιμες. Έχει φτάσει ακόμη και στο επίπεδο της αναγνώρισης των ταυτοτήτων των κρατών-μελών, ως υποκατάστατο των διεθνών διαβατηρίων. Ωστόσο, έχει βαλτώσει από σοβαρές συγκρούσεις, ειδικά μεταξύ της κατεστραμμένης από τον πόλεμο ΛΔΚ και της Ρουάντα, η οποία φέρεται να υποστηρίζει τους βάναυσους αντάρτες M23. Υπάρχουν επίσης συνεχείς διαφωνίες μεταξύ Ρουάντα και Μπουρούντι.
Η Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Κεντρικής Αφρικής, ECCAS, υποφέρει επίσης από τις κρίσεις Ρουάντα-ΛΔΚ-Μπουρούντι. Επιπλέον, το μέλος της ECCAS, Καμερούν, έχει βιώσει εδώ και χρόνια έναν εμφύλιο πόλεμο χαμηλής έντασης στο αγγλόφωνο κομμάτι του, καθώς και μια άρρωστη, γεροντοκρατία υπό τον Πρόεδρο Paul Biya.
Η Γκαμπόν εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια του στρατού που στις 30 Αυγούστου 2023 ανέτρεψε τον Πρόεδρο Ali Bongo Ondimba. Ένα άλλο μέλος της ECCAS, το Τσαντ, βρίσκεται ουσιαστικά υπό στρατιωτική κυριαρχία για πάνω από τρεις δεκαετίες. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης, Moussa Faki Mahamat, υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών του Τσαντ. Αφού ο στρατηγός Μαχαμάτ Ντέμπι ανέτρεψε την κυβέρνηση του Τσαντ στις 20 Απριλίου 2021, ο Φακί διασφάλισε ότι το καθεστώς δεν είχε κυρώσεις από την ΑΕ.
Η Διακυβερνητική Αρχή για την Ανάπτυξη, IGAD, που αποτελείται από τη Σομαλία, την Αιθιοπία, το Τζιμπουτί, την Ερυθραία, την Ουγκάντα, το Σουδάν και το Νότιο Σουδάν είναι μια από τις περιοχές με τις περισσότερες συγκρούσεις. Η Σομαλία είναι για δεκαετίες ένα αποτυχημένο κράτος, το Σουδάν έχει βιώσει έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του στρατού του και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης από τον Απρίλιο του 2023 και τα σημάδια του εμφυλίου πολέμου στο Νότιο Σουδάν είναι ακόμα ορατά. Η Αιθιοπία έχει εμπλακεί σε σοβαρές συγκρούσεις με τις περιοχές Tigray και Amhara, ενώ η εθνικότητά της Oromo εξακολουθεί να είναι ανήσυχη.
Η Κοινότητα Ανάπτυξης της Νότιας Αφρικής, SADC, ήταν ίσως η πιο σταθερή, ενώ εννέα από τα 15 μέλη της ECOWAS βιώνουν σοβαρά στάδια αστάθειας. Η Γουινέα Μπισάου δεν επιτρέπει τη λειτουργία του κοινοβουλίου της; Η Γουινέα, το Μάλι, η Μπουρκίνα Φάσο και ο Νίγηρας βρίσκονται υπό άμεση στρατιωτική κυριαρχία; ο Πρόεδρος της Ελεφαντοστού, Alassane Ouattara, βρίσκεται σε παράνομη και αντισυνταγματική τρίτη θητεία; Ο Πρόεδρος της Σενεγάλης Macky Sall έχει μπλοκάρει τις γενικές εκλογές και η Σιέρα Λεόνε ισχυρίζεται ότι ματαίωσε το πραξικόπημα στις 26 Νοεμβρίου 2023, ενώ η Νιγηρία έχει καταστραφεί από τρομοκρατία, απαγωγές και ληστείες.
Έτσι, η Σύνοδος Κορυφής της ΑΕ δεν ξέσπασε καν την επιφάνεια των άμεσων προκλήσεων ασφάλειας και οικονομικών της ηπείρου. Όταν ο νέος πρόεδρος της AU, Ghazouani, μίλησε για την ανάγκη υλοποίησης των φιλοδοξιών κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης της Αφρικής, την οικοδόμηση της ηπειρωτικής σταθερότητας και τη διασφάλιση της δυναμικής παρουσίας της Αφρικής στην παγκόσμια σκηνή, θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η ήπειρος θα πρέπει να καθοδηγείται με τον κατάλληλο τρόπο. κατεύθυνση. Η ΑΕ πρέπει να συγκαλέσει μια κατάλληλη σύνοδο κορυφής αφιερωμένη στην οικοδόμηση της ειρήνης και την οικονομική ολοκλήρωση, όπου οι ηγέτες μας θα μπορούν να πουν την αλήθεια στον εαυτό τους, να βάλουν τάξη και να εκτελέσουν κοινή δουλειά. Διαφορετικά, η Αφρική θα συνεχίσει να παρασύρεται από τη μια σύνοδο κορυφής στην άλλη.
